N O W O Ś Ć !
Szoszana znaczy Niewinna to zapis dylematów i pytań biografistki Ginczanki, związanych z odkrywaniem – reprezentowaniem cudzego losu. To także ujawnienie osobistej lektury tej poezji, będącej wynikiem wieloletniego z nią obcowania, ale i przekonania, że wierszy Ginczanki i jej osobowości nie wolno zamykać w jednoznacznych etykietujących formułach. To głos o prawo do indywidualnego czytania, do ujawniania w nim własnych doświadczeń i emocji. Do odnawiania znaczeń dawnych słów oraz do nadawania im nowego życia.
„Opowieść o Szoszanie jest osobista i szczera, ale ani przez moment nie irytuje czytelnika, wyczulonego na egotyzm badaczy; dlaczego? Bo szczerość jest tu równoważona z kompetencją interpretacyjną, a znajomość z poetką cechuje dyskrecja, delikatność i dystans. To nie krytyczne «ja» się tu liczy, ale «ona» – jej świat, jej poglądy i losy, a nade wszystko: utrwalony w liryce młodzieńczy zachwyt, dziewczęce zakochanie, dorosły strach i (niemożliwy do współodczucia tak do końca) ból. A że doświadczenie ludzkie, mimo że nieprzekazywalne, jednak jest – poprzez poezję z pewnością – jakoś uwspólnione i możliwe do współprzeżycia, badaczka odsłania nam część swojej lektury tej liryki i swojego życia. Tylko wtedy czytanie poezji sprzed lat, prawdziwe czytanie, jest coś warte, prawda?” (z recenzji wydawniczej prof. Joanny Maleszyńskiej).
Roman Tadeusz Wilkanowicz (1886-1933), poeta, satyryk, dziennikarz i społecznik. Uczestnik powstania wielkopolskiego (1918-1919), adiutant Poznańskiego Batalionu Śmierci, który walczył na froncie litewsko-białoruskim (1919), korespondent poznańskiej prasy podczas wojny polsko-radzieckiej (1920). Redaktor satyrycznych pism komentujących przed- i powojenną rzeczywistość stolicy Wielkopolski („Pręgierz Poznański”), znawca poznańskiej gwary, rzecznik nieuprzywilejowanych nowoczesnego świata – mieszkańców Chwaliszewa, Wildy i Zawad… Zagorzały przeciwnik wielkopolskiego separatyzmu i miejscowej endecji.
Nie domagał się szczególnych zaszczytów ani profitów ze swojej publicznej działalności. Chciał jedynie szacunku dla tej polskiej wolności, którą czynem uosabiał, i dla słowa, które zapewnić miało nie tylko doraźne skutki: zagrzewać do walki albo włączać się do społecznej debaty na temat Niepodległej, ale także gwarantować przetrwanie – jemu i jego idei: sprawiedliwej dla wszystkich, wielkopolskiej małej ojczyzny.
Pomysł publikacji wybranych utworów Romana Tadeusza Wilkanowicza oraz próba odtworzenia szczegółów jego biografii zrodziły się z poczucia niesprawiedliwości wobec tego losu, który tak okrutnie obszedł się z wielkiego formatu człowiekiem, i z poczucia winy, że my, historycy literatury, zbyt rzadko poświęcamy swój czas zapomnianym, a tak bliskim naszej codzienności, egzystującym tuż obok twórcom. Jemu więc dedykuję tę książkę:
Romanowi Tadeuszowi Wilkanowiczowi
bardowi wielkopolskiej wolności…
(ze wstępu Izoldy Kiec)
Książka obrazkowa. Leksykon tom 1 to opracowanie przedstawiające historię książki obrazkowej jako narzędzia edukacyjnego, formy rozrywki dla dzieci i gatunku artystycznego. Jest ona prezentowana poprzez omówienie najistotniejszych utworów składających się̨ na dorobek tej formy sztuki. Znalazło się tu dwanaście tuzinów haseł, w których omówione zostały konkretne dzieła lub twórczość jakiegoś autora. Przy ich tworzeniu brane były: popularność danej książki lub twórcy (Beatrix Potter, Ludwig Bemelmans, Dr Seuss, Roald Dahl), nowatorstwo pomysłu, który potem był rozwijany przez następców i kontynuatorów (Bruno Munari, Maurice Sendak, Anthony Browne) reprezentatywność dla danej odmiany książek obrazkowych (na przykład abecadlniki czy książki wczesnokonceptowe), a także jakość artystyczna (na przykład w wypadku książek El Lissitzky’ego, Hanny Höch czy Sary Fanelli). W Leksykonie znalazły się też omówienia najbardziej znaczących komiksów powstałych w omawianym okresie (Kaczor Donald, Fistaszki, Asterix), zazwyczaj w pracach na temat książek obrazkowych pomijanych milczeniem lub marginalizowanych. Uznaliśmy, że należy o nich napisać, gdyż ich bohaterowie są niewątpliwie mieszkańcami masowej wyobraźni, w której koegzystują z postaciami z książek i warto to zrobić pomimo tego, że nie zawsze pojawiali się oni w publikacjach książkowych, występowali bowiem w odcinkach komiksów drukowanych w gazetach. Każdy utwór opisywany jest na szerokim tle przemian kulturowych i uwzględnia takie zagadnienia jak przemiany koncepcji pedagogicznych, rozwój rynku książki i kultury popularnej, związek pomiędzy twórczością danego autora i dominującymi prądami artystycznymi oraz wydarzenia historyczne.
Małgorzata Cackowska, Hanna Dymel-Trzebiatowska, Jerzy Szyłak
„Niniejszy zbiór studiów poświęconych wybranym zagadnieniom z zakresu historii dramatu i teatru romantycznego samoczynnie lokalizuje zjawiska z obszaru kultury popularnej i zagadnienia formy dramatycznej w ramie artystycznych praktyk mitotwórczych romantyzmu – albo odwrotnie: od mitu-układnki do mitu-syntezy prowadzi poprzez zaułki romantycznej popkultury i formalnych eksperymentów. Zjawiska to powiązane czy tylko towarzyszące? Jednak mitologia przyszłości, ów nowy romantyczny fundament kultury, miała być – jak zakładał projekt Friedricha Schlegla – tworem „sztucznym”, który w takim razie wygenerować można (albo wręcz należy) z formy. Ostatecznie doznanie mistycznej ekstazy w teatralnej transformacji obrzędu Dziadów Mickiewicz konstruował z gotowych form dramatycznych, i to form dramatu popularnego, co nawet zrozumiałe – wszak mit potrzebuje szerokiego zasięgu”.
(Ze Wstępu)
Książka Henryk Sienkiewicz w obrazkach składa się z dwóch Sienkiewiczowskich studiów ikonologicznych, wypełniających mniej dotąd zbadane obszary związane z twórczością autora Quo vadis:
Rysunki Henryka Sienkiewicza to próba uporządkowania i omówienia twórczej aktywności pisarza, jaką była uprawiana przez całe jego życie działalność rysownicza. Wykonywane na swój użytek, w celach towarzyskich i stanowiące integralny element osobistej korespondencji rysunki, szkice oraz karykatury własne, przyjaciół i obcych ludzi zachowały się tylko częściowo, w postaci rozproszonych dokumentów, przechowywanych w prywatnych archiwach i zbiorach muzealnych.
W studium Obrazkowe adaptacje dzieł Henryka Sienkiewicza – próba analizy zbiorczej znalazło się omówienie niemal dziewięćdziesięciu komiksowych i parakomiksowych adaptacji utworów pisarza, powstałych na całym świecie w ciągu ostatnich osiemdziesięciu lat. Tak duża liczba rozpoznanych dotąd adaptacji obrazkowych czyni z Henryka Sienkiewicza najczęściej przekładanego na formy narracji graficznej polskiego pisarza.
Zawarte w książce informacje i spostrzeżenia są owocem niezwykle intensywnej pracy badawczej autora. Oba zagadnienia rozrosły się w toku poszukiwań archiwalnych i analiz, by przybrać formę obszernej i bogato ilustrowanej – czasami unikalnymi materiałami – publikacji.
Książka obrazkowa. Wprowadzenie to monograficzny zbiór tekstów, które mają za zadanie wstępne uporządkowanie terminologii służącej do zdefiniowania pojęcia książki obrazkowej i rozpoznania różnych jej odmian, przedstawienie teoretycznych podstaw, na których opierają się poświęcone jej rozważania, oraz wskazanie obszarów badawczych, problemów, zjawisk i tendencji, na jakie powinien zwrócić szczególną uwagę każdy zainteresowany tą formą twórczości. Książka obrazkowa bowiem, choć zazwyczaj przeznaczona dla dzieci, jest pełnowartościowym gatunkiem artystycznym, który przyciąga uwagę zarówno pedagogów, jak i badaczy literatury oraz sztuk plastycznych. Zaprezentowane w tym tomie rozprawy zostały pomyślane jako rodzaj wprowadzenia do kolejnych tomów, w których przedstawimy opis najważniejszych książek obrazkowych (w dorobku światowym i polskim) w układzie chronologicznym, co zapewni możliwość prześledzenia, jak na przestrzeni lat zmieniały się koncepcje dotyczące wyglądu i zawartości tego typu publikacji, kiedy objawiały się talenty kolejnych twórców i jak ich osiągnięcia wpływały na tych, którzy przyszli po nich.
Zbiór studiów Nowe sytuacje polskiego rocka. Teksty – głosy – interpretacje poświęcony jest rockowym tekstom pisanym i śpiewanym przez rodzimych wykonawców, począwszy od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku aż do dzisiaj. Punktem wyjścia autorskiej refleksji jest nowa sytuacja języka i sposobów komunikacji w czasie ustrojowych przemian. Języka odkłamywanego, konstruowanego i przyswajanego od początku, to jest od nazywania świata, tworzenia słów oraz łączenia ich w najprostsze zdania za sprawą muzycznych rockowych fraz i pełnych ekspresji głosów. Rola prekursorów nowych sytuacji polskiego rocka – tekstu i głosu – przypisana zostaje: Grzegorzowi Ciechowskiemu (Republika), Pawłowi Kukizowi (Aya RL), Lechowi Janerce (Klaus Mitffoch) i Tomaszowi Adamskiemu (Siekiera). Kolejne eseje i interpretacje pokazują ewolucję rockowego słowa, które w coraz bardziej precyzyjny sposób odzwierciedla egzystencję młodych ludzi, ich bunt przeciwko społeczno-politycznej rzeczywistości, wiarę w istnienie pozytywnych wartości, głównie miłości w jej rozmaitych formach i odcieniach. Bohaterami książki, oprócz wymienionych, są: Kora (Maanam), Andrzej Michorzewski (Kobranocka), Rafał Skonieczny (Hotel Kosmos), Jacek Bończyk i Zbigniew Krzywański, Bartosz Waglewski (Kim Nowak), Karol Wróblewski (Mr Gil), Jędrek Dąbrowski (Organizm), Grzegorz Kaźmierczak (Variété), Jarosław Marciszewski (Popsysze), Błażej Król i Tomasz Organek.