Książka obrazkowa. Leksykon tom 1 to opracowanie przedstawiające historię książki obrazkowej jako narzędzia edukacyjnego, formy rozrywki dla dzieci i gatunku artystycznego. Jest ona prezentowana poprzez omówienie najistotniejszych utworów składających się̨ na dorobek tej formy sztuki. Znalazło się tu dwanaście tuzinów haseł, w których omówione zostały konkretne dzieła lub twórczość jakiegoś autora. Przy ich tworzeniu brane były: popularność danej książki lub twórcy (Beatrix Potter, Ludwig Bemelmans, Dr Seuss, Roald Dahl), nowatorstwo pomysłu, który potem był rozwijany przez następców i kontynuatorów (Bruno Munari, Maurice Sendak, Anthony Browne) reprezentatywność dla danej odmiany książek obrazkowych (na przykład abecadlniki czy książki wczesnokonceptowe), a także jakość artystyczna (na przykład w wypadku książek El Lissitzky’ego, Hanny Höch czy Sary Fanelli). W Leksykonie znalazły się też omówienia najbardziej znaczących komiksów powstałych w omawianym okresie (Kaczor Donald, Fistaszki, Asterix), zazwyczaj w pracach na temat książek obrazkowych pomijanych milczeniem lub marginalizowanych. Uznaliśmy, że należy o nich napisać, gdyż ich bohaterowie są niewątpliwie mieszkańcami masowej wyobraźni, w której koegzystują z postaciami z książek i warto to zrobić pomimo tego, że nie zawsze pojawiali się oni w publikacjach książkowych, występowali bowiem w odcinkach komiksów drukowanych w gazetach. Każdy utwór opisywany jest na szerokim tle przemian kulturowych i uwzględnia takie zagadnienia jak przemiany koncepcji pedagogicznych, rozwój rynku książki i kultury popularnej, związek pomiędzy twórczością danego autora i dominującymi prądami artystycznymi oraz wydarzenia historyczne.
Małgorzata Cackowska, Hanna Dymel-Trzebiatowska, Jerzy Szyłak
„Niniejszy zbiór studiów poświęconych wybranym zagadnieniom z zakresu historii dramatu i teatru romantycznego samoczynnie lokalizuje zjawiska z obszaru kultury popularnej i zagadnienia formy dramatycznej w ramie artystycznych praktyk mitotwórczych romantyzmu – albo odwrotnie: od mitu-układnki do mitu-syntezy prowadzi poprzez zaułki romantycznej popkultury i formalnych eksperymentów. Zjawiska to powiązane czy tylko towarzyszące? Jednak mitologia przyszłości, ów nowy romantyczny fundament kultury, miała być – jak zakładał projekt Friedricha Schlegla – tworem „sztucznym”, który w takim razie wygenerować można (albo wręcz należy) z formy. Ostatecznie doznanie mistycznej ekstazy w teatralnej transformacji obrzędu Dziadów Mickiewicz konstruował z gotowych form dramatycznych, i to form dramatu popularnego, co nawet zrozumiałe – wszak mit potrzebuje szerokiego zasięgu”.
(Ze Wstępu)
Książka Henryk Sienkiewicz w obrazkach składa się z dwóch Sienkiewiczowskich studiów ikonologicznych, wypełniających mniej dotąd zbadane obszary związane z twórczością autora Quo vadis:
Rysunki Henryka Sienkiewicza to próba uporządkowania i omówienia twórczej aktywności pisarza, jaką była uprawiana przez całe jego życie działalność rysownicza. Wykonywane na swój użytek, w celach towarzyskich i stanowiące integralny element osobistej korespondencji rysunki, szkice oraz karykatury własne, przyjaciół i obcych ludzi zachowały się tylko częściowo, w postaci rozproszonych dokumentów, przechowywanych w prywatnych archiwach i zbiorach muzealnych.
W studium Obrazkowe adaptacje dzieł Henryka Sienkiewicza – próba analizy zbiorczej znalazło się omówienie niemal dziewięćdziesięciu komiksowych i parakomiksowych adaptacji utworów pisarza, powstałych na całym świecie w ciągu ostatnich osiemdziesięciu lat. Tak duża liczba rozpoznanych dotąd adaptacji obrazkowych czyni z Henryka Sienkiewicza najczęściej przekładanego na formy narracji graficznej polskiego pisarza.
Zawarte w książce informacje i spostrzeżenia są owocem niezwykle intensywnej pracy badawczej autora. Oba zagadnienia rozrosły się w toku poszukiwań archiwalnych i analiz, by przybrać formę obszernej i bogato ilustrowanej – czasami unikalnymi materiałami – publikacji.
Książka poświęcona sztucznej inteligencji w literaturze i filmie.
„Człowiek i sztuczna inteligencja mają się do siebie tak, jak uczeń czarnoksiężnika do swojej słynnej miotły: łatwiej jest mu ją ożywić niż później – niepokorną – zatrzymać. W tworach (pop)kultury technologiczne protezy okazują się mieczem obosiecznym; poszerzają pole możliwości, ale i stoją za kryzysem tożsamości. Zbuntowane przestrzegają przed konsekwencjami zabawy w Boga; wolną wolę zyskują również superkomputery, które dysponują bezkresną władzą i atrybutem bezcielesności, dzięki czemu z łatwością przejmują najwyższe miejsce w drabinie bytów…”
Fragment książki
Rozalia Knapik (ur. 1991) – doktorantka kulturoznawstwa na Wydziale Polonistyki UJ. Bada kulturę popularną, w tym podejmowane przez nią strategie narracyjne, poetykę tekstów audiowizualnych i kulturę Internetu. Oprócz posthumanizmu interesuje się recepcją seriali nowych generacji oraz intertekstualnością w muzyce popularnej.
Jak się okazuje, komiks internetowy (e-komiks, webkomiks) jest zjawiskiem dość problematycznym i niejednoznacznym. Przede wszystkim stanowi ogromne wyzwanie definicyjne, o czym możemy się przekonać, czytając otwierający numer tekst Jerzego Szyłaka. Ale nie tylko nazwa czy ogólna charakterystyka zjawiska, również jego obszerność i rozległość wystawiają badaczy na prawdziwą próbę sił. Jak opisać, skatalogować, zebrać i poznać wszystko, co wciąż w Sieci się pojawia? Jak i przede wszystkim na podstawie czego ustanawiać granice, gdzie, a może raczej kiedy, szukać początku/początków? Dlatego też oprócz prób problematyzacji zjawiska, rozmawiamy. Przede wszystkim z twórcami – o tym dlaczego i w jakich okolicznościach zaczęli publikować w Internecie, czym według nich jest webkomiks i jak wyglądać będzie jego przyszłość. Rozmawiamy z tymi, którzy webkomiks badają, zbierają, publikują. Rozmawiamy także o komiksie papierowym, ponieważ bez niego refleksja nad webkomiksem wydaje się niepełna. Tym bardziej, że tematem numeru jest komiks w Internecie, a nie wyłącznie komiks internetowy, a więc interesuje nas również sytuacja tego tradycyjnego, analogowego komiksu w cyfrowym świecie.
Ze wstępu
„Książka Słuchając hologramu. Cielesność wirtualnych zespołów animowanych jest efektem fascynacji ruchem i cielesnością – dwoma podstawowymi cechami sztuki animacji i muzyki. Niniejsza praca jest także wyrazem chęci wypełnienia i usystematyzowania pewnych luk w historii i teorii muzyki popularnej, stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o miejsce ciała artysty w doświadczeniu muzycznym […]. Zespoły wirtualne to zjawisko trudne do jednoznacznego określenia i przez to trudne do uchwycenia. To grupy i artyści, którzy nie istnieją jednoznacznie w rzeczywistości. Są bytami zmediatyzowanymi, których twórczość nierozerwalnie związana jest z medium ich prezentacji. To zarówno fikcyjne zespoły opisane w literaturze, grupy muzyczne występujące na potrzeby filmów i seriali, jak i bohaterowie gier muzycznych, ale także grupy animowane i to na nie zwróciłem swoją uwagę. W polu mojego zainteresowania znalazły się więc zespoły, w których wszyscy artyści są reprezentowani przez formy graficzne i animowani różnymi technikami artystycznymi […]. Jeżeli koncerty grup muzycznych mogą powiedzieć nam coś więcej o nas samych jako o odbiorcach i uczestnikach kultury współczesnej, to wydaje mi się, że właśnie dzięki występom zespołów animowanych jesteśmy w stanie na nowo i na nowych zasadach doznawać cielesności i jednocześnie zatracić ją w muzyce, która może jawić się jako somatoestetyczny fenomen”.
(Ze Wstępu)
Konrad Sierzputowski – kulturoznawca i muzykoznawca. Doktorant w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych na Wydziale Polonistyki UJ. Publikował między innymi w „Przeglądzie Kulturoznawczym” i „Kulturze Popularnej”. W 2017 roku prowadził badania na Columbia University Department of Music w Nowym Jorku. Pomysłodawca i organizator Ogólnopolskiej Konferencji Popular Music Studies „MUTE”. Zajmuje się somatoestetyką wydarzeń muzycznych i zjawiskiem ucieleśnienia w muzyce popularnej oraz kolekcjonowaniem muzycznych kuriozów XX i XXI wieku.
Od subiekta do kolekcjonera. Ignacy Moś (1917-2001) to książka poświęcona postaci miłośnika pisarstwa Henryka Sienkiewicza i zbieracza sienkiewiczianów, który przeszedł drogę od subiekta sklepów bławatnych w Ostrowie Wielkopolskim, do roli znanego w kraju kolekcjonera, społecznika, filantropa, tworzącego podwaliny Muzeum Literackiego Henryka Sienkiewicza w Poznaniu poprzez przekazanie Miastu od 1977 roku do lat dziewięćdziesiątych kolejnych fundacji muzealnych. Bohater książki był przykładem kolekcjonera, którego pasja narodziła się z emocji. Dla kontrastu z wielkimi kolekcjonerami, takimi jak Raczyńscy czy Działyńscy, został tu przedstawiony człowiek, który bez wykształcenia humanistycznego, z praktycznym spojrzeniem na otaczający go świat, przeszedł przemianę przez spotkanie i obcowanie z rodziną Sienkiewicza, co zaważyło na jego zainteresowaniach i rozwoju. Kult pisarza przerodził się w pasję, która zdominowała całe jego życie. Kolekcjoner pełnił od 1978 roku funkcję Honorowego Kustosza Muzeum i do końca życia miał ogromny wpływ na jego zbiory, które nieprzerwanie powiększał.
Ignacy Moś był przy tym nietuzinkową postacią, która samą swoją osobowością wywarła wpływ nie tylko na wizerunek Muzeum, ale pozostawiła po sobie ślady także w Wielkopolsce, Polsce, a nawet za granicą. Kolekcjoner uhonorowany został za życia wieloma medalami i odznaczeniami (między innymi Orderem Uśmiechu oraz papieskim Orderem Świętego Sylwestra), w 2001 roku otrzymał tytuł Zasłużony dla Miasta Poznania. Niniejsza publikacja, napisana przez wieloletnią współpracownicę Honorowego Kustosza, jest kolejnym, szczególnym odznaczeniem, pośmiertnym, in memoriam…
Johannes Staemmler (1860-1946), jeden z najbardziej znanych i aktywnych duchownych ewangelickich w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku. Urodził się w miejscowości Duszniki, a podczas siedmiu lat nauki w gimnazjum w Sulechowie zetknął się z wieloma postaciami, które w kolejnych latach odegrały istotną rolę w dziejach Niemiec i Polski. Wspomnienia z okresu studiów w Marburgu, Lipsku i Berlinie przynoszą ciekawe opisy życia uniwersyteckiego XIX wieku, zwłaszcza funkcjonowania korporacji studenckich. Nie mniej fascynujący był kilkumiesięczny pobyt Staemmlera w charakterze prywatnego nauczyciela w majątku niemieckiej rodziny szlacheckiej w Kurlandii w carskiej Rosji (obecnie Łotwa) oraz pierwsze lata pracy jako pastora w wiejskiej parafii w Dusznikach. Kolejne etapy kariery autora wspomnień to pełnienie urzędu pastora w Bydgoszczy, w Gnieźnie oraz od 1904 roku w Poznaniu, gdzie był proboszczem, superintendentem oraz – w latach 1916-1930 – radcą miejscowego konsystorza. Jako wysoki urzędnik kościelny doskonale orientował się i podejmował decyzje w sprawach protestantyzmu w całej prowincji poznańskiej, utrzymywał też liczne kontakty w kręgach kościelnych i urzędniczych zarówno w Rzeszy Niemieckiej, jak i w Polsce. Świadectwem ogromnej roli, jaką odgrywały rodziny pastorów w kształceniu niemieckich elit, są kariery dzieci i wnuków Staemmlera: jeden z synów był profesorem medycyny, rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego (1938-1942), inny działaczem tak zwanego Kościoła wyznającego w Niemczech, opozycyjnego wobec Trzeciej Rzeszy, a jeszcze inny dyrektorem szpitala w Bydgoszczy. Najbardziej znany był w Polsce jeden z wnuków Staemmlera, urodzony w 1921 roku w Bydgoszczy Klaus Staemmler (zm. 1999 w Münster), tłumacz literatury polskiej wydawanej w RFN, autor przekładów na język niemiecki dzieł między innymi Jarosława Iwaszkiewicza, Zbigniewa Herberta i Stanisława Lema, doktor honoris causa UAM (1992).
Wielkopolskie Mikrohistorie – tom 3
Książka Artura Nowakowskiego Fanzin SF. Artyści, wydawcy, fandom przybliża historię i ukazuje sposoby działania klubów oraz wydawców amatorskich ruchów entuzjastów fantastyki na świecie i w Polsce, od lat trzydziestych do dziewięćdziesiątych XX wieku. Autor skupia się między innymi na przedstawieniu pracy redaktorskiej oraz ilustratorskiej miłośników SF, eksponując wartości, jakie dominowały w ich działaniach, którymi przeciwstawiali się zarówno opresji państwa, jak i oficjalnej polityce wydawniczej, hołdując wolności i niezależności twórczej. Uzupełnieniem książki jest leksykon polskich fanzinów fantastycznych.
Nowe słowa w piosence. Źródła. Rozlewiska pod redakcją Magdaleny Budzyńskiej-Łazarewicz i Krzysztofa Gajdy to monografia poświęcona refleksji nad rolą i formą tekstów piosenek w ostatnich dziesięcioleciach. Tytuły poszczególnych części książki pochodzą z pieśni Źródło Jacka Kaczmarskiego i mają przede wszystkim charakter metaforyczny. Opisują jednak merytoryczny podział tekstów, powiązanych wspólnymi wątkami, czasem chronologią, tematyką lub celem badawczym. I tak część I (Ściany wąwozu) wiąże artykuły, mówiące o metodologii i historii badań tekstów w piosenkach, w części II (Tej rzeki historia) znalazły się teksty na różny sposób odnoszące się do problematyki pieśni bardowskiej, część III (Cienie drzew, ślady głazów) to spojrzenie na szczególne przypadki z historii polskiej piosenki. Część IV (Nurt po piachu się wije) uwzględnia spojrzenia badawcze odnoszone do nowszych zjawisk w polskiej twórczości słowno-muzycznej, zamyka zaś tom część V (Rozlewiska), poświęcona kontekstom, które pozostają w silnym związku z tematyką piosenki.
Ze wstępu
Tematem książki „Etyczny utylitarysta”. Edmund Rygier w Teatrze Polskim w Poznaniu (1896-1908) jest historia sceny poznańskiej obejmująca dwunastolecie kierownictwa Edmunda Rygiera, przybyłego z Krakowa artysty dramatycznego. Teatr w Poznaniu zaczął wówczas funkcjonować jako przedsiębiorstwo i instytucja artystyczna, wyraźnie ujawniła się (do dziś aktualna) zależność: oblicze artystyczne teatru kształtuje się w zależności od sytuacji ekonomicznej całego przedsiębiorstwa. Analiza działań Rygiera umożliwia zrozumienie tego mechanizmu i w tym sensie proponowana książka może stać się lekturą obowiązkową nie tylko dla badaczy teatru oraz miłośników historii Poznania, ale również dla dzisiejszych dyrektorów i animatorów teatralnych.
Zbiór studiów Nowe sytuacje polskiego rocka. Teksty – głosy – interpretacje poświęcony jest rockowym tekstom pisanym i śpiewanym przez rodzimych wykonawców, począwszy od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku aż do dzisiaj. Punktem wyjścia autorskiej refleksji jest nowa sytuacja języka i sposobów komunikacji w czasie ustrojowych przemian. Języka odkłamywanego, konstruowanego i przyswajanego od początku, to jest od nazywania świata, tworzenia słów oraz łączenia ich w najprostsze zdania za sprawą muzycznych rockowych fraz i pełnych ekspresji głosów. Rola prekursorów nowych sytuacji polskiego rocka – tekstu i głosu – przypisana zostaje: Grzegorzowi Ciechowskiemu (Republika), Pawłowi Kukizowi (Aya RL), Lechowi Janerce (Klaus Mitffoch) i Tomaszowi Adamskiemu (Siekiera). Kolejne eseje i interpretacje pokazują ewolucję rockowego słowa, które w coraz bardziej precyzyjny sposób odzwierciedla egzystencję młodych ludzi, ich bunt przeciwko społeczno-politycznej rzeczywistości, wiarę w istnienie pozytywnych wartości, głównie miłości w jej rozmaitych formach i odcieniach. Bohaterami książki, oprócz wymienionych, są: Kora (Maanam), Andrzej Michorzewski (Kobranocka), Rafał Skonieczny (Hotel Kosmos), Jacek Bończyk i Zbigniew Krzywański, Bartosz Waglewski (Kim Nowak), Karol Wróblewski (Mr Gil), Jędrek Dąbrowski (Organizm), Grzegorz Kaźmierczak (Variété), Jarosław Marciszewski (Popsysze), Błażej Król i Tomasz Organek.
Outlet 50% – egzemplarze potargowe z drobnymi defektami
Odkąd Will Eisner użył terminu „powieść graficzna”, jawi się on niemalże jako komiksowy święty Graal – stanowiąc cel poszukiwań zarówno twórców, jak i badaczy opowieści obrazkowych. Nie każdy komiks jednak jest lub miał być powieścią graficzną. Chodzi tu i o artystyczną świadomość, i o cechy formalne. A bardzo często czegoś utworom brakuje bądź cechuje je jakiś nadmiar, w obu przypadkach uniemożliwiając, mimo pozorów łatwości, przyporządkowanie do najważniejszej (a przynajmniej za taką uchodzącej) kategorii. Co nie oznacza, że komiksy, których powieściami graficznymi nie da się nazwać, tracą swoją wartość. I o tym jest ta książka.
Polska teoria komiksu, choć rozwija się, pozostaje wciąż daleko za swoimi odpowiednikami w krajach o bardziej zaawansowanych kulturach komiksowych. Dostępność publikacji zagranicznych (w językach oryginalnych) nie zawsze wystarcza do tego, by osoby zainteresowane refleksją komiksoznawczą mogły w sposób świadomy i metodyczny poszerzać swoje zainteresowania. Ogrom prac ukazujących się poza granicami Polski wymaga przybliżania, omawiania i porządkowania. Polska refleksja natomiast wymaga ciągłego konfrontowania z myślą teoretyczną rozwijającą się na świecie. Niniejszy numer ma na celu zaprezentowanie fragmentów ważnych, obcojęzycznych publikacji, poświęconych komiksowi, których tłumaczenia (przygotowane specjalnie na potrzeby tego numeru) pozwolą zapoznać się czytelnikom z ważnymi tekstami porządkującymi teorię na świecie, a jednocześnie wchodzącymi ze sobą w dialog, ukazując różne metody badania komiksu.
Książka poświęcona została kobietom śpiewającym, co więcej: śpiewającym własne teksty, zatem łączącym w swym publicznym wizerunku ekspresję słowa, głosu i ciała. Głównymi bohaterkami pracy są: Kayah, Edyta Bartosiewicz, Urszula Dudziak, Agnieszka Chylińska, Natalia Kukulska, Monika Kuszyńska, Ania Rusowicz, Justyna Steczkowska, Katarzyna Groniec, Katarzyna Nosowska, Maryla Rodowicz, Natalia i Paulina Przybyszówny, Zuzia i Barbara Wrońskie, Joanna Włodarska… I patronka wszystkich śpiewających kobiet, choć nieśpiewająca – Agnieszka Osiecka. Książka ta wyrasta zarówno z osobistych upodobań i sympatii autorki, z zasłuchania w głosy i słowa współczesnych wokalistek, jak i z krytycznej lektury przedstawicielek feministycznej myśli, która ulega tu konfrontacji z kobiecym doświadczeniem: artystek, obserwatorek i komentatorek kultury, a zwłaszcza – zanurzonych w codzienności córek, żon i sióstr.